آموزش پایه و بنیادی در آموزش و پرورش

انواع املا

1. املا به صورت گروهي:

الف ) دانش آموزان به گروه هاي چند نفره تقسيم شوند و از هر گروه خواسته شود متني املايي آماده کنند . از متن هر گروه قسمت هايي را انتخابکرده ، به صورت يک متن پيوسته ديکته شود تا بچه ها بنويسند .امتياز حاصل نيز براي افراد گروه در نظر گرفته شود .

ب ) دانش آموزان را به گروه هاي 2 يا 3 نفره تقسيم مي شوند و متن املا يکي از آنان نوشته مي شود و تمام اعضاي گروه درنوشتن صحيح کلماتهمکاري مي نمايند امتياز نويسنده ي املا براي همه ي گروه منظور مي گردد .در اين تمرين پيشنهاد مي شود نويسنده ي متن املا دانش آموز ضعيف هر گروه باشد و بين دو دانش آموز ديگر قرار گيرد تا در وي اعتماد به نفسکافي به وجود آيد .

2. املاي خطابه اي :

فراگيران درگروه به يک ديگر املا مي گويند يا به اوليا ، خواهر و برادر در منزل املا گفته مي شود و تصحيح توسط گويندهصورت مي گيرد . دراين نوع املا تثبيت يادگيري املايي و صحيح نوشتن واژه ها مدنظر است و باعث تقويت خواندن در دانش آموز هم مي شود.

3. آموزش املا هنگام تدريس متن کتاب فارسي :

بعد از تدريس کلمات مشکل دو املايي را روي تابلوي کلاس مي نويسند و از دانش آموزانخواهند به صورت شفاهي براي آن کلمات هم خانواده ، مترادف ، متضاد و ... بگويند و يا جمله سازي نمايند در صورت درست بودن موارد آنهارا تشويق کنند .

4. کامل کردن جمله براي تقويت املا :

چند جمله روي تابلو ي کلاس نوشته مي شود به طوري که جاييک کلمه در جمله خالي باشد سپس تعداديکارت کلمات که شامل خود کلمه ، معني کلمه ، مخالف و هم خانواده ي همان واژه روي آن نوشته شده است را در اختيار گروه ها قرار مي دهيمتا با توجه به جمله واژه ي مناسب را از بين کارت ها پيدا کند و در جاي خالي قرار دهد در اين فعاليت از کساني که در نوشتن اين کلمات اشکالدارند استفاده شود و در پايان به گروه ها امتياز داده شود .

5. بازي املايي ( نصف ديگرم کجاست ) :

اين فعاليت به صورت فردييا گروهي انجام مي گيرد . معلم جمله اي را انتخاب مي کند به آن را کلمهکلمه روي کارت مي نويسد و بين گروه ها تقسيم مي کند سپس جمله را روي تابلو مي نويسد و از هر گروه مي خواهد کارت مربوط به جمله را روي تابلو نصب کند هر گروهي که سريع تر انجام دهد برنده مي شود .

6. مسابقه ي املا روي تابلو :

معلم کلمه يا جمله ي کوتاه را بيان مي کند هر گروهي که زودتر آن را روي تابلو يا دفتر بنويسد امتياز مي گيرد

7. املاي مشارکتي :

الف ) دانش آموزان را به گروه هاي 2 يا 3 نفره تقسيم مي شوند آنها بايد يک دفتر داشته باشند و يک خط يک خط متني را که معلم مي گويدبنويسند امتياز حاصل به گروه تعلق مي گيرد ( اگر روي ورقه بنويسند مي توانند درپوشه ي گروهي قرار دهند )

ب ) دانش آموزان در گروه هاي سه نفره تقسيم مي شنوند و سپس يک نفر گوينده مي شود دانش آموز ديگرهم به عنوان نويسنده و يکي ديگرهم به عنوان ناظر انتخاب مي شود که در ضمن نوشتن ناظر به نويسنده کمک مي کند .

8. املاي سنتي :

املاي به صورت خطابه اي به دانش آموزان گفته مي شود و تصحيح توسط معلم يا دانش آموزان صورت مي گيرد .

9. تهيه ي متن ازغلط هاي املايي دانش آموزان :

اين فعاليت هر ماه يکبار از ميان کلماتي که دانش آموزان درمتون املايي درطول يک ماه غلطداشته اند مي توان متن املايي جديدي فراهم کرد و به کلمات درست آن نمره اختصاص داد.

10. املاي تصويري :

از دانش آموزان خواسته شود تصوير درس را به صورت گروهي تهيه کنند و کلمات مهم هما درس را به صورت پراکنده دراطراف تصوير بنويسند به طوري که از دور خوانده شود بعد تصوير را روي تابلو چسبانده شود و به طورتصادفي از دانش آموزان خواسته شود تا کلمات را بخوانند و در دفتر بنويسند.

11. بازي با کلمات :

کلمات جديد درس را روي مقوايي نوشته شود و در طرف ديگر مقوا کلمات هم معني ، مخالف يا هم خانواده درج شود از اينکارت ها براي بازي هاي گروهييا فردي ، تقويت سرعت خواندن در کلمات ، کامل کردن جمله ، ساختن جمله ، شمردن کلمه در جمله و تمرينو تکرار کلمه استفاده مي شود .

12. استفاده از بريد ه هاي روزنامه :

هر گروهي چند ورق روزنامه يا مجله را با خود به کلاس بياورند سپس از آن ها خواسته شود تا کلمات جديددرس را پيدا کنند و يا با قيچي آن را ببرند و دردفتر بچسبانند و جملات جديد بسازند. هر گروهي که جملات طولاني تر بسازد امتياز بيش تريخواهد گرفت .

13. ساختن متن با کلمات مشخص :

معلم چند کلمه مي گويد يا روي تابلو مي نويسد و از دانش آموزان مي خواهد به صورت فردييا گروهي متناملا بسازند و در زماني ديگر از همان متن به يک ديگر املا بگويند .

14. املاي بدون نقطه :

متني که از قبل آماده شده به تعداد گروه ها کپي گرفته شود به طوري که درآن متن نقطه هاي موجود درکلمات حذف شوندسپس از دانش آموزان خواسته شود تا متن را نقطه گذاري کنند .

15. املاي تلفيقي :

گفتن املاي تلفيقي از کلمات مهم تمام مواد درسي به صورت يک داستان کوتاه که از قبل تعيين شده باشد به طوري که دربچه ها ايجاد رغبت و علاقه کرده تا فرا گيران ضمن نوشتن املا علاقمند به جملات بعدي شوند .

16. املاي جمله نويسي :

معلم 20 کلمه از متن درس را انتخاب کرده روي تابلو مي نويسد و از بچه ها مي خواهد با هرکدام يک جمله بنويسند بعداز تصحيح املا با انتخاب معلم چند نفر جملات خود را براي ديگران مي خوانند .

17. پيدا کردن کلمات پنهان :

آموزگار چند حرف را بنويسد و زير چند کتاب پنهان کند و از بچه ها بخواهد تا آن ها را پيدا کنند و در دفتربنويسند.

18. املا به صورت نقاشي :

درزنگ نقاشي در دفتر نقاشييا املا يک نقاشي بکشند بعد درزنگ املا روي نقاشي کلمات مربوطبه تصوير رامي نويسند يا درکنار نقاشي املا بنويسند .

19. خواندن املا به صورت گروهي :

هريک از دانشآموزان جمله اي را از متن براي کل کلاس مي خواند و همگي از آن املا مي نويسند .

20. املاي حفظي :

معلم متني را در اختيار بچه ها قرار مي دهد بعد در زنگ املا از آن ها مي خواهد هر چه به ياد دارند بنويسند .

21. املا از طريق تجزيه کلمات :

چند جمله به دانش آموزان داده مي شود و در پايين صفحه جدولي رسم گردد تا آنها کلماتي را که در آنها دچاراشکال هستند به صورت حرف به حرف درجدول بنويسند .

22. املاي کامل کردني :

الف ) متني آماده شود و جلوي کلمات کليدي فضايي خالي قرار گيرد سپس از بچه ها خواسته شود تا هم معنييا هم خانواده ي آن کلمات را بنويسد.

ب ) معلم مي تواند کلمات تازه و سخت را از متن املا حذف کرده و سپس و پس از گفتن املا کلمات حذف شده را روي تابلو بنويسد و از بچه هابخواهد تا کلمات را با خودکار قرمز يا مدادقرمز در جاي مناسب خود قرار دهند.

پ ) به تعداد دانشآموزان متني را کپي کنيد به طوري که چند کلمه که داراي ارزش املايي است به صورت جاي خالي در متن قرار گيرد آن گاهمعلم متن اصلي را بخواند و از بچه ها بخواهد تا جاهاي خالي را پرکند .

ت ) 20 کلمه انتخاب شود به صورت نامنظم در بالاي صفحه نوشته شود بعد متن املا را پايين آن نوشته اين 20 کلمه خالي گذاشته شود .بعد متن املا به وسيله ي معلم خوانده مي شود پس از تلفظ کلمه ي مورد نظر معلم به دانش آموزان توصيه مي کند کلمه ي مورد نظر را از کلماتبالا ي صفحه پيدا کند و در جاي خالي بنويسد .

23. املاي آهنگين :

بعضي از جملات را با صداي افراد مختلف ازنظرريتم و آهنگ بيان و تکرار کرده تا نوشتن املا براي آنها دلچسب شود .

24. املاي آبي :

درظرفي پر از آب از دانش آموزان خواسته شود تا با انگشت کلماتي را که ديکته مي کنيد بنويسند .

25. کامل کردن املا با کمک حافظه :

املايي به صورت متن تهيه گردد د حدود 20 کلمه را که ارزش املايي دارند بهصورت جاي خالي در متندر نظر گرفته شود بعد بچه ها با کمک دانش خودشان کلمات در جايگزين کنند .

26. املاي ذهني :

متن املا بين گروه ها توزيع شود بعد از چند دقيقه مطالعه جمع آوري گردد بعد از آن ها خواسته شود تا کلمات را که درذهنشانباقي مانده است را روي دفتر بنويسند

27. نوشتن املا به وسيله ي آب :

يک ظرف خالي مايع ظرفشويي يا بطري نوشابه پر از آب شود و از بچه ها خواسته شود درحياط مدرسه يا منزل به وسيله ي آب بر روي زمين بنويسند .

28. املاي پرده اي :

بين تابلوي کلاس ودانش آموزان پرده اي نصب شود معلم از روي متن مي خواند بچه ها روي تابلو مي نويسند در پايان پردهرا کنار زده دانش آموزان املاي خودشان را به کمک معلم از روي تابلو تصحيح کنند .

29. املايياد سپاري :

املاي حفظي در ماه هاي آخر سال توصيه مي شود در اين زمان دانش آموزان از لحاظ قدرت تفکر و يادسپاري مطالبتوانمند تر شده اند و مي توانند مطالب فراواني را در حافظه ي خود نگه دارند . از آن ها خواسته شود متن درس را بدون نگاه کردن به کتاب دقيقا" مثل آن بنويسند و بعد از روي کتاب املاي خود را تصحيح کنند.

30. املاي سنباده اي :

از بچه هاي خواسته شود کلمه ي مورد نظر را با شي زبري مانند سنباده يا موکت درست کنند و با انگشتان دست آن رالمس کنند.

31. کامل کردن متن :

معلم از روي متن املا مي گويد اما کلماتي را که ارزش املاي دارند را نمي گويد تا بچه ها با توجه به متن خوانده شده يدرس و با تکيه بر حافظه آن ها را بنويسند.

32. املا نويسي به کمک فرمانده :

به هر دانش آموز 10 کلمه داده شود و آموزگار در حياط مدرسه به عنوان فرمانده کلمه اي را بلند بگويد تابچه ها از بين کلمات خودشان آن کلمه را پيدا کنند و به فرمانده تحويل دهند .

33. نوشتن املا به کمک آينه :

آموزگار متني را به صورت بر عکس آماده کرده و به بچه ها مي دهد تا آن ها به کمک آينه کلمه را پيدا کنند وشکل صحيح آن را بنويسند.

34. املاي گروهي روي تابلوي کلاس :

يک گروه 4 نفره را پاي تابلو آورده و بنا به انتخاب خودشان چشمان يکي از فراگيران را بسته سپس متنيتوسط يکي از اعضاي گروه خوانده مي شود . آن فرد با چشم بسته بروي تابلو کلاس مي نويسد و ديگر اعضا ي گروه جهت نوشتن حروف و نقطهو ديگر علائم نگارشي او را راهنمايي مي کنند .

35. املاي خوشه اي :

معلم يک کلمه بگويد واز دانش آموزان بخواهد تا با شنيده اين کلمه هر واژه يا عبارتي را که به ذهنشان مي رسد بنويسند.

36. املاي شمردني :

متن املا روي تابلو نوشته شود و به صورت شمرده شمرده خوانده شود سپس تابلو پاک شود و املا گفته شود .

37. املاي رونويسي :

کلماتي از متن روي تابلو نوشته شود و به بچه ها ياد آوري گردد هنگام نوشتن املا در صورت برخورد و به ياد نياوردن آن ها به اين کلمات نگاه کنند و شکل صحيح آن را بنويسند.

38. طبقه بندي کلمات :

از بچه ها خواسته شود تا کلماتي را پيدا کنند که حروف معيني داشته باشند مثلا" کلماتي که علامت تشديد دارند .

39. املا به صورت قصه :

قصه اي خوانده شود تا آن ها با دقت گوش کنند سپس هر چه از قصه فهميدند را روي کاغذ بنويسند .

40. املا به صورت بازي :

در موزاييک هاي کلاس يا حياط مدرس جدول حروف الفبا با گچ کشيده شود بعد کلماتي را که از قبل نوشته و درونپاکت قرار داده ايم بين بچه ها توزيع شود بعد آموزگار کلمات داخل پاکت را مي خواند و دانش آموز با پريدن روي حروفيکه در خانه هاي جدول است کلمه رابه معلم نشان مي دهد مثلآ کلمه ي قصه که دانش آموز بايد روي خانه هاي ( ق ـ ص ـ ـه ) بپرد و آن کلمه رامشخص کند .

41. املاي بي صدا :

اين املا مي تواند بر تقويت هوش ديداري و فضايي دانش آموزان بيفزايد . بچه ها بايد ابتداي خوب به لب ها و حرکاتصورت نگا ه کند بعد کلمه يا جمله ي مناسب را بنويسد . و براي فضا نويسي هم معلم کلمه را در فضا بنويسد تا دانش آموز با نگاه به دست معلم کلمه را تشخيص دهد .

42. نوشتن املا با استفاده از خمير بازي :

بچه ها کلمات جديد را که هم صدا يا به شکل هاي مختلفي نوشته مي شوند و يا ارزش املايي دارند را باخمير بازي مي سازدو آن را در ورقه يا دفتر بچسباند و يا با قرار دادن کلمات کنار هم جمله بسازد.

43. املا با قوطي کبريت :

روي هريک از شش طرف قوطي کبريت کلماتي نوشته مي شود سپس به هر گروه دسته اي از قوطي ها را داده تا با هردسته از کلمات يک جمله ساخته شود بعد با ارتباط دادن جملات يک متن به دست بيايد .

44. املاي ديواري :

در قسمتي از ديوار کلاس تابلوي براي کلماتي که ارزش املايي بسياري دارند درست شود تا يک هفته هم روي ديوار قراربگيرد تا جلوي ديد بچه ها قرار داشته باشد تا اين کلمات به حافظه ي آنها برود .

45. املاي کاردستي :

درزنگ هنر کلمات مشکل را با نخ و سوزن روي پارچه با رنگهاي متفاوت بدوزند.

46. املاي زنجيره اي :

معلم جمله اي را مي گويد و از بچه ها مي خواهد که با آخرين حرف از جمله ي مورد نظر جمله ي جديدي بنويسند .

47. املاي جدولي :

جدولي دراندازه ي بزرگ از کلماتي مهم به صورت تکراري نوشته شود مثلا" کلمه ي معذرت سه بار نوشته شود البته اينکلمات به صورت پراکنده نوشته شود وقتي معلم متن املا را مي خواند هرگاه به کلمه ي مورد نظر مي رسد نوجه بچه ها به جدول نصب شده درکلاس جلب مي شود و اظهار مي دارد که اين کلمه دوبا ر يا سه بار در جدول تکرار شده است .

48. املاي صوتي :

معلم متني را روي نوار کاست يا سي دي با صداي رسا ضبط نمايد براي تقويت شنوايي بچه ها آن را د رکلاس پخش کند تابچه ها از آن صدا املا بنويسند.

49. املاي خانوادگي :

اين املا در منزل انجام مي شود براي درگير کردن اوليا با وضعيت تحصيلي فرزندشان مي توان املايي را طراحي نمودکه بچه ها به کمک اوليا در خانه انجام دهند اين کار باعث آگاهي اوليا از وضعيت املاي فرزندانشان شده و در ياري رساندن به آنها مثمرثمر است.

50. املاي مشترک :

متن املا توسط دانش آموز و يکي از افراد خانواده به صورت مشترک نوشته شود و بعبارت ديگر اعضاي خانواده به يکديگر املا مي گويند .

51. املاي سنگي :

با کمک سنگهاي ريز و درشت که از قبل شسته و تميز شده است براي نوشتن کلمات تازه و حتي نوشتن املا توسط بچه هااستفاده مي شود

52. نوشتن املاي رنگي :

در هر جمله يک کلمه مشخص شود که صداي خاص يا نشانه ي جديدي داشته باشد مثلا : « ع » از بچه هاي خواسته ميشود تا وقتي به اين نشانه رسيدند آن را با رنگ ديگري بنويسند برا ي تنوع مي توان از چند رنگ استفاده کرد يعني هر بار که به نشانه رسيدرنگ را عوض کند.

53. مرتب کردن متن درس :

يک متن از کتاب را در هم ريخته کند و از بچه ها خواسته شود تا آن را مرتب کنند و در دفتر بنویسید.

[ بازدید : 779 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما :

]

[ يکشنبه 10 خرداد 1394 ] [ 20:20 ] [ اصغر گنجی ]

[ ]

روش های نوین تدریس

روش های نوین تدریس

تعریف روش:

« روش در مقابل واژه ی لاتینی «متد » به كار می رود ، وواژه ی متد در فرهنگ فارسی « معین » و فرهنگ انگلیسی به فارسی «آریانپور »به :روش ، شیوه ،راه ،طریقه ، طرز ، اسلوب معنی شده است . به طور كلی «راه انجام دادن هر كاری » را روش گویند .روش تدریس نیز عبارت از راه منظم ،با قاعده و منطقی برای ارائه درس می باشد .

تقسیم بندی روش تدریس :

1 ـ روشهای تاریخی 2 ـ روشهای نوین « صفوی ، ص 239، 1370)
« اصطلاح تدریس ،اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا به نظر می رسد ،اكثر معلمان و مجریان برنامه های درسی با معنی و ماهیت درست آن آشنایی دارند . برداشتهای مختلف معلمان از مفهوم تدریس می تواند در نگرش آنان نسبت به دانش آموزان و نحوه ی كار كردن با آنها تأثیرمثبت یا منفی بر جای گذارد . برداشت چند گانه از مفهوم تدریس می تواند دلایل مختلفی داشته باشد ؛از مهمترین آنها ضعف دانش پایه و اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست معلمان از دیدگاههای مختلف تربیتی است. گاهی آشفتگی و اغتشاش در درك مفاهیم تربیتی به حدی است كه بسیاری از كارشناسان ، معلمان و دانشجویان این رشته مفاهیمی چون پرورش ، آموزش ،تدریس و حرفه آموزی را یكی تصور می كنند وبه جای هم به كار می برند . این مفاهیم اگر چه ممكن است در برخی جهات وجوه مشترك و در هم تنیده داشته باشند ، اصولاً مفاهیم مستقلی هستند و معنای خاص خود را دارند .
پرورش یا تربیت «جریانی است منظم و مستمر كه هدف آن هدایت رشد جسمانی ، شناختی ، اخلاقی و اجتماعی یا به طور كلی رشد همه جانبه شخصیت دانش آموزان در جهت كسب و درك معارف بشری و هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز كمك به شكوفا شدن استعداد آنان است » (سیف ،1379 ، 28 ) . بر اساس چنین تعریفی پرورش یك نظام است ، نظامی كه كاركرد اساسی اش شكوفا كردن استعداد و تربیت شهروندانی است كه هنجارهای مورد پذیرش جامعه راكسب كنند و متعهد به ارزشهای آن باشند . حتی بسیاری از صاحب نظران تربیتی كاركردی فراتر از كاركرد ذكر شده برای پرورش قائلند و معتقدند كه القای ارزشها و سنتها و اخلاقیات پذیرفته شده جامعه به افراد یكی از قدیمی ترین دیدگاه پرورشی است ، به جای چنین كاركردی ،نظام تربیتی باید رشد مهارتهای شناختی از قبیل تفكر انتقادی ، تحلیل ارزشها و مهارتهای گروهی را در كانون كاركردهای خود قرار دهد تا زمینه ی مردم سالاری در جامعه فراهم شود . (میلر ،1983) گروهی دیگر نیز بر این باورند كه نظام تربیتی باید عامل تغییر و تحول اجتماعی باشد . (فریره ، 1972 )
تحلیل مفاهیم و كاركردهای ذكر شده نشان می دهد كه به هیچ وجه نمی توان مفهوم «پرورش » را با مفاهیمی چون آموزش ،تدریس و یا حرفه آموزی یكی دانست .پرورش مفومی كلی است كه می تواند سایر مفاهیم را در درون خود جای دهد .
مفهوم آموزش برخلاف پرورش یك نظام نیست ، بلكه آموزش فعالیتی است هدفدار واز پیش طراحی شده ،كه هدفش فراهم كردن فرصتها و موقعیت هایی است امر یادگیری را در درون یك نظام پرورشی تسهیل كند و سرعت بخشد .بنابراین آموزش وسیله ای است برای پرورش ، نه خود پرورش .آموزش یك فعالیت مشخص و دقیق طراحی شده است ؛پس هدفهای آن دقیق تر و مشخصتر و زودرستر از هدفهای پرورشی است .آموزش ممكن است با حضور معلم ویا بدون حضور معلم از طریق فیلم ،رادیو ،تلویزیون و سایر رسانه ها صورت گیرد .
مفهوم تدریس به آن قسمت از فعالیت های آموزشی كه با حضور معلم در كلاس درس اتفاق می افتد اطلاق می شود . تدریس بخشی از آموزش است و همچون آموزش یك سلسله فعالیت های منظم ، هدفدار واز پیش تعیین شده را در بر می گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری از سوی معلم است . به آن قسمت از فعالیت های آموزشی كه به وسیله ی رسانه ها و بدون حضور و تعامل معلم با دانش آموزان صورت می گیرد به هیچ وجه تدریس گفته نمی شود. بنابر این آموزش معنایی عامتر از تدریس دارد . به عبارت دیگر می توان گفت هر تدریسی آموزش است ،ولی هر آموزشی ممكن است تدریس نباشد .

چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد كه عبارتند از :

الف ) وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان
ب) فعالیت بر اساس اهداف معین واز پیش تعیین شده
ج ) طراحی منظم با توجه به موقعیت و امكانات
د) ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری . » ( شعبانی ،ص 9 ، 1382)
تعریف تدریس :

« تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد ، بر اساس طراحی منظم و هدفدار معلم ،برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد . تدریس مفاهیم مختلف مانند نگرشها ، گرایشها ،باورها ، عادتها و شیوه های رفتار وبه طور كلی انواع تغییراتی راكه می خواهیم در شاگردان ایجاد كنیم، دربر می گیرد .» (میرزا محمدی ،ص 17 ، 1383)
روش های نوین تدریس

روش كنفـــــرانس ( گــــرد هم آیی )

«این روش با روش سخنرانی تفاوت دارد زیرا در روش سخنرانی، معلم مسئول دادن اطلاعات به دانش آموزان است. در حالیكه در این روش اطلاعات توسط دانش آموزان جمع آوری و ارائه می گردد. این روش می تواند مشخص كند كه دانش آموزان تا چه اندازه می دانند. این روش یك موقعیت فعال برای یادگیری به وجود می آورد. نقش معلم در كنفرانس صرفاً هدایت و اداره كردن جلسه و جلوگیری از مباحثاتی است كه منجر به انحراف از موضوع كنفرانس و روال منطقی آن شود. این روش برای كلیه دروس وسنین مختلف كاربرددارد.
روش شاگــــرد ـ استــــادی
قدمت این روش به زمانی كه انسان مسئولیت آ موزش دهی انسانهای دیگر را چه از طریق غیررسمی و چه از طریق رسمی به عهده گرفت ،می رسد .و قدمت آن به صدر اسلام برمی گردد مسجد نخستین موسسه ای بود كه چنین سیستمی را برای تعلیم و تربیت مسلمانها به كار برده است. از روشهای تعلیمی كه در روش شاگرد ـ استادی حائز اهمیت است , روش حلقه یا مجلس است, كه پیامبر عظیم الشان اسلام از این روش به مردم آن زمان آموزش می داد. همه افراد در كودكی دوست دارند نقشی غیر از نقش واقعی خود بازی كنند , روش شاگرد ـ استادی به این نقش خیالی, جامه عمل می پوشاند. در این روش به دانش آموزان اجازه داده می شود كه نقش معلم را ایفا كنند. هدف اساسی این روش آن است كه شاگرد , معلم گردد و از این طریق تجارب تازه و ارزشمندی به دست آورد .در این روش ,در صورت فقدان معلمان متخصص, تعداد زیادی از دانش آموزان مهارت خاص را آموخته اند و می توان از آنها استفاده كرد.
روش چند حســـی ( مختلط )
استفاده از این روش مستلزم به كار گرفتن همه حواس است و جریان یادگیری از طریق تمام حواس صورت می گیرد . از طریق كار بست این روش می توان , مطالب و مهارتها را درك كرد , ارتباط موثرتری برقرار كرد , مهارتها و مطالب را از یك موقعیت به موقعیت دیگر تعمیم داد. در یادگیری روش چند حسی به طور كلی از همه حواس استفاده می شود, به بیان دیگر ,یادگیری بصری كه 75 % از مجموع یاد گیری ما از طریق دیدن است , یادگیری سمعی كه 13 % از مجموع یادگیری ما از طریق شنیدن است , لمس كردن , كه 6% از مجموع یادگیری ما از طریق لمس كردن است , چشیدن كه 3% از مجموع یادگیری ما از طریق چشیدن است و بوییدن كه 3% از مجموع یادگیری از طریق بوییدن است.
روش حل مسئلــــه
این روش یكی از روشهای فعال تدریس است. اگر نظام آموزشی بخواهد توانایی حل مسئله را به دانش آموزان یاددهد, (البته مسئله به معنی مشكل و معضل نیست, به بیان دیگر مسئله موضوعی نیست كه برای ما مشكل ایجاد كند, بلكه رسیدن به هدف در هر اقدامی, به نوعی حل مسئله است, (خورشیدی , غندالی , موفق, 1378) در این روش آموزش در بستر پژوهش انجام می شود و منجر به یادگیری اصیل و عمیق و پایدار در دانش آموزان می شود. در این روش ابتدا معلم باید مسئله را مشخص, سپس به جمع آوری اطلاعات توسط دانش آموزان پرداخته شود, و بعد از جمع آوری اطلاعات بر اساس اطلاعات جمع آوری شده دانش آموزان فرضیه سازی و در نهایت فرضیه ها را ازمون و نتیجه گیری شود. اگر روش حل مسئله درست انجام شود می تواند منجر به بارش یا طوفان فكری گردد. یعنی اگر معلم روش تدریس حل مسئله را به درستی انجام دهد, دانش آموزان می كوشند تا برای حل مسئله با استفاده از تمام افكار و اندیشه هایی كه دارند, در كلاس راه حلی بیابندو آن را ارائه دهند. به بیان دیگر اگر معلم در روش تدریس حل مسئله به درستی عمل كند, منجر به روش تدریس بارش مغزی نیز می شود. به طور كلی اگر نظام آموزش و پروش بخواهد در جهت تقویت زمینه های بالقوه خلاقیت نقش مهمی ایفا كند همانا بست روشهای تدریس حل مسئله و بارش فكری در كلاس درس توسط معلمان است.
روش پـــــروژه ای
روش تدریس پروژه ای به دانش آموزان امكان می دهد تا قدرت مدیریت, برنامه ریزی و خود كنترلی را در خودشان ارتقاء بخشند. در این روش دانش آموزان می توانند با توجه به علاقه ی خود موضوعی انتخاب و به طور فعالانه در به نتیجه رساندن آن موضوع شركت نمایند. براین اساس در این روش دانش آموزان یاد می گیرند كه چگونه به طور منظم و مرحله ای كاری را درس انجام دهند و این روش باعث تقویت اعتماد به نفس در دانش آموزان می شود زیرا بین آنها و معلم رابطه صحیح آموزشی بر قرار است و در نهایت این روش باعث تقویت همكاری, احساس مسئولیت, انضباط كاری صبر و تحمل در انجام امور و تحمل عقاید دیگران و مهارتهای اساسی پژوهش در دانش آموزان می شود.www.zibaweb.com
شیــــــوه سخنــــــرانی
معلم به طور شفاهی اطلاعات و مفاهیم را , در عرض مدتی كه ممكن است از چند دقیقه تا یك ساعت یا بیشتر طول بكشد, در كلاس ارائه می دهد. در سخنرانی می توان معلم را با عنوان پیام دهنده و دانش آموز را به عنوان پیام گیرنده تصور كرد. از این نظر سخنرانی شیوه ای است یك سویه, برای انتقال اطلاعات, كه معمولاً فراگیر در آن نقش غیر فعالی دارد. محتوای سخنرانی را معلم قبل از ورود به كلاس تعیین می كند.
شیوه بازگویـــی
بازگویی شیوه ای است كه معلم بكار می برد تا فراگیر را در بیاد سپردن اشعار, قواعد, فرمولها, تعاریف و اصطلاحات تشویق كند. در بازگویی معمولاً معلم از دانش آموز انتظار دارد كه موضوع بیاد سپرده را كلمه به كلمه بیان كند. شیوه بازگویی مطالب, با آنكه اغلب در كلاسها مورد استفاده قرار می گیرد, ولی متاسفانه ضرورتاً دلالت بر تحقق یادگیری نمی كند. كاربرد این شیوه تنها نشان می دهد كه دانش آموز مطالب مورد نظر را بیاد سپرده است. گاهی هدف معلم اساساً این است كه دانش آموز موضوعی را بخاطر بسپارد تا برای درك مفهوم خاصی از آن را بكار برد, در این روش صورت بكار گرفتن این شیوه ممكن است مفید باشد.

شیـــــوه پــــرسش و پاســـــخ

شیوه پرسش و پاسخ شیوه ای است كه معلم به وسیله آن فراگیر را به تفكر در باره مفهومی جدید یا بیان مطالبی فرا گرفته شده تشویق می كند. معلم, وقتی كه می خواهد مفهوم دقیقی را در كلاس مطرح نماید یا توجه فراگیران را به موضوعی جلب كند شیوه پرسش و پاسخ را به كار می برد و نیز بدین وسیله فراگیر را تشویق می كند تا اطلاع خود را درباره موضوعی بیان كند ممكن است برای مرور كردن مطالبی كه قبلاً تدریس شده اند مفید باشد, یا وسیله خوبی برای ارزشیابی میزان درك فراگیر از مفهوم مورد نظر باشد.
شیوه تمــــرینی

معلم معمولاً بوسیله تمرین, فراگیر را به تكرار مطلب یا كاربرد آن تشویق می كند تا فراگیر در موضوع مورد نظر تبحر لازم را كسب كند. مثلاً معلم انگلیسی از فراگیر می خواهد كه با تكرار شفاهی اصطلاحات, تلفظ صحیح آنها را فراگیرد, یا بعد از یافتن طرز ساختن جملات شرطی, پنج جمله شرطی بسازد. ممكن است معلم ریاضی , پس از درس دادن مفهوم مشتق و طرز مشتق گیری از توابع, از دانش آموزان بخواهد كه ده مسئله در رابطه با این موضوع حل كنند. در تمام موارد بالا معلم, با استفاده از شیوه تمرینی, دانش آموزان را به تكرار یا كاربرد مفاهیم مورد نظر تشویق می كند.
شیـــــوه بحثــــی

در شیوه بحثی, دانش آموزان فعالانه در یادگیری شركت می كنند و مفهوم مورد نظر را از یكدیگر می آموزند. در این شیوه معلم را می توان به عنوان محرك, شروع كننده بحث و راهنما تصور كرد. معلم طوری سوال یا مسئله را مطرح می كند كه دانش آموزان را به پاسخگویی یا حل مسئله تشویق كند. این شیوه در دو مورد زیر, كاربرد خاصی دارد:
۱- موقعی كه معلم می خواهد مفهوم جدیدی را به فراگیران بیاموزد ( مانند موقعیت بالا )و انتظار دارد كه همه آنها مفهوم را به شكلی واحد در یابند در این صورت معلم سعی می كند كه بحث را به جهتی بكشاند كه شكل صحیح مفهوم از آن نتیجه گیری شود.
۲- هدف معلم این است كه ذهن دانش آموز را به تكاپو وجستجو وادارد. در این صورت معلم مسئله ای را عنوان می كند كه تا دانش آموزان راه حل آن را پیشنهاد كنند. در این موقعیت معلم سعی می كند كه موضوع بحث را به دلخواه خود كنترل نكند, تا راه حلی را كه خود در نظر دارد به كلاس تحمیل نكرده باشد.
شیــــوه نمایشــــی

در این شیوه معلم معمولاً, برای فهماندن مطلبی خاص به فرا گیران, از وسایل و اشیاء گوناگون استفاده می كند. در صورتی كه معلم نتواند برای فهماندن مطلب درسی آزمایش انجام دهد, شیوه نمایشی می تواند شیوه خوبی برای روشن تر كردن مفهوم برای فراگیران باشد.
شیــــوه آزمایشـــی ( روش اجرا كردن یا یادگیری بوسیله عمل )
آزمایش فعالیتی است كه در جریان آن فراگیران با به كار بردن وسایل و مواد بخصوصی در باره مفهومی خاص عملاً تجربه كسب می كنند. آزمایش معمولاً در آزمایشگاه انجام میگیرد, اما نداشتن آزمایشگاه مجهز یا وسایل مناسب در مدرسه نباید دلیلی برای انجام ندادن آزمایش در كلاس وسایل بسیار ساده ای لازم است كه معلم و حتی دانش آموز می تواند به آسانی آنها را تهیه كند. آزمایش, گاهی به منظور آشنا كردن دانش آموزان با جنبه های عملی یك مفهوم, مورد استفاده قرار می گیرد. برای اینكار معلم دستور عمل انجام آزمایش را در اختیار فراگیران می گذارد و انتظار دارد كه دانش آموزان با استفاده از دستور كار سرانجام به نتیجه یكسانی برسند. در موارد دیگر آزمایش به منظور فراهم آوردن محیطی مناسب برای حل مسئله تلقی می شود. در اینصورت معلم جهت كلی فعالیت را مشخص می كند و فراگیران را بر آن می دارد تا در اجرای آزمایش به طور مستقل تصمیم گیری و نتیجه گیری كنند. آزمایش برای تدریس مفاهیم علوم تجربی به ویژه فیزیك, بسیار لازم است و بدون آن دانش آموز نمی تواند مفاهیم مورد نظر را به درستی فراگیرد.
شیــــوه گـــــردش علمـــــی

گردش علمی به دانش آموزان امكان می دهد كه از طریق مشاهده طبیعت, وقایع, فعالیت ها, اشیاء و مردم تجزیه علمی بدست آورد. در گردش علمی دانش آموزان با مشاهده واقعیتها می توانند مفاهیمی را كه در در كلاس مورد بحث قرار می گیرد, بهتر در ذهن خود بپرورانند و معلم می تواند با استفاده از این شیوه كنجكاوی فراگیران را درباره موضوعی خاص بر انگیزد. در بعضی موارد, می توان از گردش علمی برای جمع آوری اطلاعات لازم برای انجام گرفتن آزمایش, یا یك پروژه, بهره گرفت. مثلاً اگر هدف درس( شناختن كانیهای دارای ارزش اقتصادی ) باشد می توان دانش آموزان را به چند معدن برد تا كانیهای مختلف را جمع آوری كنند و آنها را در كلاس, بعد از آزمایشهای لازم, بشناسند.

استفاده از منابـــــع دیداری و شنیــــداری

استفاده از منابع دیداری و شنیداری در تدریس را در حقیقت نمی توان شیوه مستقل و مجزا دانست. معلم در هر گونه تدریسی می تواند از وسایل دیداری و شنیداری كمك بگیرد. گاهی می توان در تدریس از وسایلی نظیر رادیو , تلویزیون و ضبط و پخش صوت, نمودار و نقشه استفاده كرد. مثلاً معلم در هنگام سخنرانی ممكن است از عكس استفاده كند, یا برای نمایش دادن یك رابطه علمی از نمودار كمك بگیرد. در مواردی كه معلم می خواهد یك موضوع اجتماعی را تدریس كند, ممكن است بحث رادیویی مناسبی را كه روی نوار ضبط شده است برای فراگیران پخش كند.به طوركلی كاربرد صحیح منابع دیداری و شنیداری برای بر انگیختن كنجكاوی دانش آموزان و تشویق آنها به فراگیران بسیار موثر است.

الگــــوی كاوشگری به شیوه حقوقی

این الگو برای كمك به دانش آموزان در بررسی مسایل اجتماعی از قبل عدالت , برابری, فقر, قدرت, تقویت رشد عمومی و اجتماعی آنها برای توجیه و حل اینگونه مسایل به شیوه مذاكره است. در این الگو معلم آغازگر, كنترل كننده جو برای ایجاد یك فضای مثبت كاری و عقلی, باز و پویا است و به فراگیران تفهیم می كند كه یكدیگر را مستقیم ارزیابی ننمایند, و به عقاید و نظرات همدیگر احترام بگذارند. این الگو بیشتر برای دوره های دبیرستان و دانشگاه كاربرد دارد و در نهایت باعث تقویت روحیه همدلی, قضاوت منطقی در خصوص مسائل اجتماعی تحلیل مناسب مسائل روز و تقویت كار دسته جمعی در دانش آموزان می شود. مثال: فرض كنید بعضی از دانش آموزان با سهمیه ای شدن كنكور سراسری مخالف هستند , معلم از طریق شركت سهامی فكر با دانش آموزان به بررسی این مهم می پردازد و در نهایت به كمك خود دانش آموزان آنها را قانع می نماید.

الگــــوی آموختن كنترل خود

هدف این الگو ایجاد تغییر رفتار مناسب در دانش آموزان است. مثال: دانش آموزی كه در امتحان دچار اضطراب می شود یا از درس ریاضی می ترسد, به او می آموزد كه چگونه رفتار خود را تغییر داده و موجب كاهش این اضطراب و ترس در خود شود. در این الگو معلم حامی دانش آموزان است و یك فضای مثبت ایجاد می كند تا آنها به اصلاح رفتار خود بپردازند. این الگو در سنین مختلف و همه دوره های تحصیلی كاربرد دارد, و در نهایت دانش آموزان را قادر به توصیف, توضیح, پیش بینی, كنترل و تغییر رفتار خود می نماید. بطور كلی معلم از طریق این الگو می تواند تغییرات مطلوب را در رفتار دانش آموزان ایجاد نماید.
الگــــــــوی ایفای نقش

هدف این الگو ,رشد همدلی با دیگران و بررسی مسایل وواقعیت ها و ارزشهای اجتماعی در عمل است. این الگو می تواند باب افتتاح گفتگو در باره ی ارزشها و چگونگی اثر آنها در زندگی روزانه باشد . در این الگو معلم مسئول شروع و هدایت دانش آموزان است. به نحوی كه آنها را قادر به تحلیل رفتار, ارزشهای فردی, همدلی, حل مسائل میان فردی ,نقش ارزشها در مسائل اجتماعی و آسودگی در ابراز عقاید نماید. این الگو در همه برنامه های آموزشی و پرورشی و سنین مختلف كار برد دارد. بطور كلی این الگو باعث افزایش فهم دانش آموزان در بهبود و گسترش ارزشهای اجتماعی می شود. برای مثال: معلم می تواند از طریق این الگو مسائل خوب و بد اجتماعی و یا رفتارهای خوب و بد را توسط دانش آموزان به نمایش بگذارد و سپس در مورد آن به كمك فراگیران به بحث و ارزشیابی بپردازد. بدین ترتیب معلم از طریق عمل ( نمایش ) به بررسی مسائل اجتماعی, رفتاری و ارزشیابی آن توسط دانش آموزان می پردازد.
روش كارگاهـــــــی

روش تدریس كارگاهــــی یكی از روشهای موثر یاددهی و یادگیری است كه در بیشتر موارد با روش سخنرانی,سمینار, كنفرانس و سمپوزیوم یكسان بكار برده می شود. برای درك بهتر روش كارگاهی ابتدا به مفاهیم ذكر شده می پردازیم و سپس روش كارگاهی را شرح می دهیم.
روش سخنــــرانی
قبلاً تشریح شده و در اینجا از شرح آن خودداری می نماییم.
سمینـــــار
عده ای صاحب نظر هستند, كه دور هم جمع شده و تبادل نظر می كنند. (البته تعداد افراددر سمینار محدود باشد, حداكثر 100نفر كه به گروههای كوچك 10الی 15نفری تقسیم می شود و تبادل نظر می كنند و در نهایت كل گروهها به تبادل نظر می پردازند )
كنفــــــــرانس

محققی به نظریه ای رسیده است, آن را برای دیگران مطرح می كند.
سمپـــــــوزیــــــوم

مانند سمینار است و تنها تفاوت آن با سمینار در این است كه افرادی كه در سمپوزیوم شركت می كنند تخصصی تر سطح آگاهی آنها از دیگران برتر است ( در سطح بالاتری از سمینار قرار دارد.)
روش تدریس كارگاهـــــی
مــــــــرحله ارایه درس کــــــوتاه
این مرحله مبانی نظری مورد بحث توسط مدرس كارگاه تبیین و تحلیل می شود.
مــــرحله فعالیت و كار
دانش آموزان, دانشجویان و یا كارورزان و مربیان شركت كننده در كارگاه به گروههای كوچك 2 الی 3 نفره یا انفرادی تقسیم و بر روی موضوعات تعیین شده فعالیت می نمایند.
مـــرحله مشاركت
در این مرحله مجدداً دانش آموزان شركت كننده در كارگاه كه به گروههای 2 الی 3 نفره یا انفرادی تقسیم شده بودند, دور هم جمع می شوند, كه به بحث و بررسی جمع بندی موضوعات تعیین شده می پردازد. ( حداكثر زمان این مرحله از كل زمان كارگاه است). بدیهی است كه در اجرای كلاس كارگاه آموزش باید از روش مهارت آموزی (ابتدا و انتهای فعالیت كاملاً مشخص شده است) سود جست. كاربست روش تدریس كارگاهی می تواند نتایج آموزش را تضمین كند. البته با رعایت نكات زیر:

مرحله درسی كوتاه و فشرده:

۱) معلم ابتدا اهداف و انتظاراتی كه از كارورزان و دانش آموزان دارد, دقیقاً بیان و تحلیل می نماید و از طریق آزمون تشخیصی, رفتار ورودی آنها را می سنجد.
۲) معلم مبانی نظری هر محور كلی را در سالن عمومی تبیین و تحلیل نموده و به رفع اشكالات كارورزان یا دانش آموزان در ابعاد نظری می پردازد . البته بهتر است قبل از تشكیل كارگاه مبانی نظری را ( به منظور تسلط دانش آموزان ) برای آنها ارسال كند.
۳) سپس معلم ( مدرس) دانش آموزان را به گروههای كوچك كاری تقسیم نموده و یك نفر به عنوان مسئول و گزارشگر و یك نفر به عنوان منشی انتخاب كه جلسات كارگاهی را اداره و نكات كلیدی را یادداشت نمایند.
۴) زمان بهینه برای این مرحله حداكثر معادل كل زمان كارگاه آموزشی است.
مرحله فعالیت گروهی و انجام وظایف انفرادی:
۱) در این مرحله كار مسئول گروه كاری , همانا استخراج مفاهیم كلیدی بر اساس مباحثات همه كارورزان است, سپس منشی گروه كاری كلیه نكات كلیدی را (كه در مورد توافق اكثریت گروه است) نوشته و طبقه بندی می نماید. شایسته است كه منشی جلسه كلیه نكات مطروحه را بر روی تابلو نوشته تا كلیه دانش آموزان آنها را مشاهده و سرانجام پس از نهایی شدن روی كاغذ منعكس نماید.
۲) زمان بهینه برای این مرحله حداكثر معادل كل زمان كارگاه آموزشی است.
۳) محل تشكیل گروههای كاری باید جدا از یكدیگر باشد.
مرحله مشاركت و جمع بندی:
1) كلیه دانش آموزان در سالن عمومی جمع شده و سپس مسئولین گروههای كاری به ترتیب گزارشی از نتایج مباحثات بر روی موضوعات مطروحه را ارائه و سپس نكات كلیدی مشخص و توصیه های كاربردی به عمل می آورند.
2) زمان بهینه برای این مرحله همان حداكثر معادل كل زمان كارگاه آموزشی است. در پایان یعنی مرحله ارزشیابی و بازخورد كارگاه, مدرس به اجرای آزمون پس خروجی پرداخته و آن را با آزمون پیش ورودی مقایسه می نماید و نگرش دانش آموزان را نسبت به كارگاه ( البته بدون ذكر نام ) دریافت می كند.

الگـــــوی دریافت مفهـــــوم

این الگو برای یاد دادن نحوه طبقه بندی كردن, نحوه فكر كردن و چگونگی دریافت مفهوم به دانش آموزان اهمیت دارد. در این الگو معلم به عنوان حامی و هدایت گر فرضیه های دانش آموزان است به نحوی كه از قبل مفاهیم را انتخاب و در نمونه های مثبت و منفی سازمان می دهد و فراگیران را جهت نیل به این مفهوم هدایت می كند. این الگو دانش آموزان قادر به مفهوم سازی پیشرفته, مفاهیم خاص, استدلال استقرایی, تسلط و آگاهی به چشم اندازها, دورنماها, تحمل ابهام و حساسیت به استدلال منطقی در ارتباطات می نماید. مراحل الگوی تدریس دریافت مفهوم به شرح زیر است:
• عـــرضه مطالب و شناسایی مفهــــوم
• آزمـــون دستیابــی به مفهـــــوم
• تحلیل راهبــردهای تفكــر
الگــــوی تفكـــــر استقرایــــی
این الگو باعث بهبود ظرفیت تفكر, گردآوری, سازماندهی و كنترل اطلاعات و نام گذاری مفاهیم میشود. به بیان دیگر این الگو باعث گردآوری اطلاعات سازماندهی و كنترل مطالب میشود. در این الگو معلم آغازگر فعالیت است, زیرا فعالیتها از قبل به وسیله معلم تعیین می شوند, اما جو همكاری و دوستانه بین معلم و شاگردان وجود دارد. تماس یكایك دانش آموزان برای دسترسی به اطلاعات فراهم نماید. این الگو منجر به افزایش آگاهی فردی و رشد خود كنترلی دانش آموزان می گردد و در همه سطوح تحصیلی كاربرد دارد.

مــــراحل تدریس الگوی تفكر استقرایــــی عبارتند از:
• تكوین مفهـــوم
• تفسیــــر مطالــــب
• كاربــــرد اصــــول یا عقاید
الگـــوی آمــــوزش كاوشگــــری
این الگو باعث تقویت استدلال فراگیران, شناخت مفاهیم, فرضیه ها و آزمون آنها در دانش آموزان می شود. در این الگو جو همكاری بین معلم و شاگردان وجود دارد, ولی سیستم اجتماعی بیشتر توسط معلم به ترغیب فراگیران جهت آغاز كاوشگری می پردازد و شیوه ها ی كاوشگری را به آنها یاد می دهد, این الگو منجر به یادگیری و تقویت مهارتهای جریان علمی, كاوشگری خلاق, تقویت روح خلاقیت, استقلال در یاد گیری, تحمل ابهام و موقتی بودن دانش در دانش آموزان می شود.
مـــراحل تدریس الگــو عبارت است از :
• مواجه نمودن فراگیران با مسئله
• گردآوری داده ها در خصوص مسئله و اثبات آن
• طبقــــه بندی داده ها (اطلاعـــات)
• تجـــــزیه و تحلیـــل داده ها
• تحلیل جـریان كاوش
الگـــوی پیش سازمـــان دهنـــده

این الگو باعث یادگیری با معنا در دانش آموزان می شود و در آن معلم, ساخت ذهنی را در دست دارد و همواره مطالب قبلی تمیز دهنده را در دست دارد و همواره مطالب یادگیری را به سازمان دهندگان ارتباط می دهد و به شاگردان كمك می كند تا مطالب جدید را از مطالب قبلی تمیز دهند این الگو منجر به تقویت مفاهیم, درون سازی معنی دار اطلاعات و افكار, عادت به تفكر منظم و منطقی و تقویت روحیه كاوشگری در دانش آموزان می شود, و برای كلیه سطوح تحصیلی مناسب است. مـــراحل پیش سازمان دهنده:
۱- از طریق روشن كردن منظور درس به وسیله مثال و تكرار.
۲- ارائه مطالب , یا وظیفه مورد نظر برای دانش آموزان با یك نظم منطقی.
۳- تحكیم سازمان شناخت از طریق یادگیری فعال و توافق مجدد و یك نظم منطقی.
۴- تحكیم سازمان شناخت از طریق یادگیری فعال و توافق مجدد و یكپارچه.

الگوی یادسپاری

این الگو باعث تاكید بر پردازش اطلاعات, افزایش یادسپاری و درونی كردن اطلاعات در دانش آموزان می شود. معلم و شاگردان بصورت یك گروه برای دادن مطالب جدیدجهت یادسپاری تلاش می كنند.این الگو نیاز به عكس, وسایل مجسم , فیلم و سایر مطالب دیداری و شنیداری دارد. معلم شاگردان را در تعیین موضوعها, جهتها و تصویرهای كلیدی یاری می كند.این الگو دانش آموزان را در تسلط بر حقایق و افكار سیستمی برای یادسپاری تقویت قدرت ذهنی و افزایش یادسپاری كمك و در تمام مراحل و سنین كاربرد دارد. مراحل تدریس این الگو عبارت است از:
۱- توجه به مطالبی كه باید یادسپاری شوند. از طریق خط كشیدن زیر آنها و ...
۲- ایجاد ارتباط از طریق فنون كلمه كلیدی و كلمه جایگــــزین
۳- بسط تصاویــــــر
۴- تمــــرین و یاد آوری به منظور آموخته شدن كامل
الگوی رشد عقلی
این الگو باعث سازگاری و متناسب نمودن آموزش با مراحل رشد فراگیران میشود. در این الگو كاوشگری در جوی اجتماعی و عقلی آزاد همراه است. معلم باید جو تسهیل كننده ای ایجاد تا شاگرد احساس خود را آزادانه بیان كند. این الگو منجر به تقویت جنبه های انتخابی رشد شناختی و جنبه های عاطفی و اجتماعی در دانش آموزان می شود.مـراحل تدریس الگو عبارتند از:
۱- به وجود آوردن موقعیتی كه مطابق رشد دانش آموز باشد.
۲- كاوشگری از طریق دریافت پاسخهای دانش آموزان.
۳- انتقال از طریق بررسی استدلال دانش آموزان.
الگوی كاوشگری علمی
این الگو باعث آموزش علمی به سبكهای مشخص و آموزش مفاهیم بنیادی در دانش آموزان می گردد . رسالت معلم در این الگو پرورش كاوشگری , ایجاد جوی توام با همكاری و داشتن انعطاف است. این الگو منجر به دانش علمی تعهد به كاوشگری علمی, ژرف اندیشی و روح مهارت همكاری در دانش آموزان می شود. مـراحل این الگو عبارتند از:
۱- فراهم آوردن زمینه جستجو برای دانش آموزان .
۲- تعیین مسئله از سوی دانش آموزان .
۳- مشخص كردن مسئله در هر جستجو توسط دانش آموزان .
۴- دانش آموزان حدس در خصوص راههای توضیح مشكل می پردازند.

الـگــــوی تدریس غیـــــر مستقیم

این الگو باعث مشاركت فراگیران در یادگیری شده و به آنها یاد می دهد كه چگونه خود را به فراگیری مطالب پرداخته و مسائل را حل نمایند. معلم نقش هادی, راهنما و تسهیل كننده را دارد و دانش آموز آغاز كننده به نحوی كه معلم به دانش آموزان كمك می كند تا مسائل را تعریف و برای حل موفقیت آمیز آنها اقدام نمایند. همچنین معلم بایستی مكانی آرام توام با جو مثبت و اطلاعات مورد نیاز برای دانش آموزان فراهم نماید. این الگو دانش آموزان را قادر به افزایش آگاهی فردی, رشد خود, هدفهای اجتماعی و تحصیلی متنوع می نماید. مراحل تدریس این الگو عبارتند از:
۱- تعریف موقعیت توسط فراگیر به نحوی كه معلم ابراز احساسات را ترغیب می كند.
۲- كشف مشكل بوسیله دانش آموزان .
۳- رشد بینش توسط بحث دانش آموزان در باره مسئله و حمایت معلم از آنها.
۴- برنامه ریزی و تصمیم گیری توسط دانش آموزان .
۵- یكپارچگی از طریق توسعه بینش دانش آموزان در خصوص مسئله و حمایت معلم از آنها.
الگـــوی بدایع پــــردازی ( افـــزایش تفكــــر خلاق )
هدف این الگو افزایش تفكر خلاق و مشكل گشایی در مواقع خاص, بر هم زدن سنتهای متداول و گسترش افقهای فردی و اجتماعی در دانش آموزان است. معلم سوالاتی از دانش آموزان می نماید, ولی پاسخ دانش آموزان كاملاً باز است و معلم بایستی كمك كند تا شاگردان تفكر خود را بسط دهند این الگو باعث رشد خلاقیت و نوع آوری, همبستگی گروه و بر هم زدن سنتها در نزد انظار می شود.
مراحل تدریس الگو عبارتنداز:
۱- توصیف وضعیت جدید به كمك معلم
۲- قیاس مستقیم به نحوی كه معلم قیاس مستقیم ( مقایسه ساده از دو موجود یا دو مفهوم) را پیشنهاد و از شاگردان می خواهد آنها را توصیف كنند.
۳- قیاس شخصی به نحوی كه معلم شاگردان را به قیاس مستقیم ( شدن) ترغیب میكند.
۴- مقایسه قیاسهـــا از طــــــریق شاگردان
۵- تــوضیح تفاوتها به كمك شاگــردان
۶- اكتشاف به كمك شاگــردان
۷- قیاس زایی، شاگردان مجدد به بیان شباهتها و تفاوتهای قیاس می پردازند.
الگــــوی آگاهی یابی

اهداف این الگو كمك به دانش آموزان برای توسعه آگاهی از توانایی های خویشتن در تفكر و احساسات گروهی, مناسب انسانی و ایجاد تصور ذهنی از خود است. معلم باید در این الگو انعطاف پذیر باشد. این الگو منجر به افزایش آگاهی، خود یك پارچگی روابط میان فردی می شود. مــــراحل این الگو عبارتند از :
۱- مشخص كردن تكلیف برای شاگردان از طریق ایجاد محیط امن برای آنها
۲- بحث و تحلیل در خصوص گام اول
الگـــــوی دیــــدار در كــــلاس درس

این الگو برای كمك به فراگیران در پذیرش مسئولیت رفتار و شرایط اجتماعی است معلم بایستی دارای شخصیتی صمیمی و ماهر در فنون بحث میان فردی باشد و بیشتر اقدامات كنترل, ولی با دانش آموزان سهیم است. این الگو باعث استقلال و خود محبت دهی و آزاد اندیشی می شود. مــــراحل الگو عبارتند از:
۱- استقرار فضایی از پذیرش مشاركت ( تشویق دانش آموزان برای مشاركت و سخن گفتن)
۲- طرح مسئله برای بحث بوسیله دانش آموزان یا معلم و بررسی پیامدهای آن
۳- بررسی قضاوت ارزشی توسط فراگیران در خصوص مسئله
۴- تعیین اقدام دیگر جایگزین از طریق توافق دانش آموزان كه كدام مسئله را پیگیری نمایند.
۵- التزام علمی دانش آموزان در برابر جمع
۶- پیگیری رفتاری از طریق سنجش رفتارهای جدید ایجاد شده در دانش آموزان .
الگــــوی پــــژوهش گـــروهی ( تفحص گــــروهی )

این الگو برای كمك به دانش آموزان در تقویت مردم سالاری, تشریك مساعی و آموزش آنها از طریق همكاری كاوشگرانه در فهم و مسائل اجتماعی و تحصیلی است در این الگو معلم مانند یك مشاور عمل می كند و بایستی بتواند به درخواستهای دانش آموزان پاسخ دهد و به كمك آنها نیازمندیهای آموزش را فراهم آورد. این الگو نیازمند یك جو مثبت برای استدلال و مذاكره می باشد و در همه سنین و سطوح تحصیلی و انجام كارهای گروهی كاربرد مناسبی دارد. این الگو در نهایت منجر به كاوشگری منظم , كنترل و پویش موثر گروهی, تقسیم كار, مردم سالاری, تعهد و تمایل نسبت به كاوشگری و هم كوششی در دانش آموزان می شود.

الگــــوی آمــــوزش آزمایشگاهــــی
این الگو باعث افزایش فهم اجتماعی , مهارت , توانایی یادگیری و تقویت كار گروهی در دانش آموزان می شود. معلم در این الگو نقش مشاور را ایفا نموده و دانش آموزان را حمایت می نماید. در نهایت منجر به تقویت یادگیری و آموزش در بستر پژوهش در آنها می شود. این الگو برای كلیه دروس به ویژه علوم دقیقه و در تمام دوره های تحصیلی و سنین مختلف كاربرد دارد.
الگـــوی كاوشگـــــری علـــوم اجتماعـــــی
این الگو باعث درك مسائل اجتماعی, از قبیل مردم شناسی, جامعه شناسی, فرهنگ شناسی, مهارت عقلی, آموختن اطلاعات, تشكیل مفاهیم و استفاده مناسب از مفاهیم در دانش آموزان می شود. در این الگو معلم موقعیت كاوشگری را ایجاد و از دانش آموزان می خواهد تا به بررسی و نتیجه گیری در مورد آن بپردازند. این الگو در تمام سنین و دوره های تحصیلی به ویژه در درس علوم اجتماعی كاربرد دارد. و در نهایت باعث تقویت فهم و درك دانش آموزان در خصوص مسائل اجتماعی می شود.
الگـــوی یادگیـــــــری در حد تسلط آمـــــــوزش مستقیـــم
(نظــــریه اجتماعــــی یادگیــــری )
هدف این الگو ایجاد و تقویت مهارتهای اساسی, مطالب آموختنی از ساده به مشكل و دادن مطالب درسی به صورت انفرادی به دانش آموزان و استفاده از تكنولوژی دیداری و شنیداری و دانش آموزان است. در این الگو معلم حامی دانش آموزان است و به آنها كمك می كند تا مستقل یاد بگیرند. این الگو در نهایت دانش آموزان را قادر به تسلط بر محتوای علمی, تقویت انگیزه درس خواندن, توانایی كنترل خود و تقویت عزت نفس می نماید. این الگو در همه دوره های آموزشی و سنین مختلف كاربرد دارد.
الگـــوی آمــــوزش برای رشد مفهــــوم و مهـــارت
این الگو معمولاً به دو صورت زیر است:
۱- الگوی نظریه و عمل:
مانند یك مهارت ریاضی كه در آن مهارت با نشان دادن ممارست, باز خورد و نظارت در هم می آمیزد تا دانش آموز بر آن مهارت تسلط یابد.
۲- شبیه سازی كه از توصیف موقعیت های زندگی ایجاد می شود.
مثال :معلم در درس جغرافیا, كره زمین است و یا از مولاژ استفاده می كند و اندامها و دستگاه های مختلف بدن انسان را نشان می دهد. در این الگو معلم نقش هادی و راهنما را دارد و بایستی یادگیری با تشكیل شركت سهامی فكر بین دانش آموزان و معلم انجام گیرد این الگو در همه سنین و سطوح تحصیلی كاربرد دارد و در نهایت باعث افزایش مفاهیم و مهارتهای آگاهی درباره سیستمهای اجتماعی, همدردی, آگاهی از تنش تغییر و احساس اثر بخشی در دانش آموزان می شود.»(محمدی ، ص49 ، 1383 )
منابع:
1 ـ سنگری،محمد رضاو...، 1383 ،طراحی آموزشی فارسی اول دبستان (بخوانیم و بنویسیم)،تهران ، انتشارات مدرسه .
2 ـ شعبانی ،حسن ، 1385، مهارتهای آموزشی روشها و فنون تدریس ، تهران ، سمت .
3 ـ صفوی ،امان الله ، 1370 ، كلیات روشها و فنون تدریس ، تهران ، نشر معاصر .
4 ـ میرزا محمدی ، محمد حسن ، 1383 ، كتاب ارشد ، تهران ، پوران پژوهش
http://www.m-abtahy.com/ravesh2.htm
000000000000000000000000000000000000

ادغام روش ها، بهترین الگوی آموزش

بسیاری از معلمان در تلاشند تا فرآیند آموزش را از حالت منفعل بیرون بیاورند و دانش آموزان را ترغیب كنند تا به صورت فعالانه در یادگیری مطالب درسی مشاركت داشته باشند.یكی از الگوهای آموزش «دانش آموز محور»، الگوی تجربه و گفت وگو است. در این الگو تمامی فعالیت های آموزشی برپایه تجربه و گفت وگو بنیان نهاده شده است. تجربه به دو بخش عملی و مشاهده تقسیم می شود و گفت وگو نیز شامل دو بخش گفت وگوی درونی و گفت وگو با سایر دانش آموزان است.
● گفت وگوی درونی
در این روش از دانش آموزان خواسته می شود تا درباره موضوع درسی به خوبی فكر كنند و سپس ایده ها و نظرات و عقاید خود را درباره آن به روی كاغذ بیاورند یا به نحو دیگری ثبت كنند. استفاده از این روش موجب می شود تا دانش آموز از موضع یك شنونده مطلق بیرون بیاید و فعالانه فكر كند.
● گفت وگو با دیگر دانش آموزان
در شیوه های آموزش سنتی نیز از این روش به صورت كنفرانس دادن دانش آموزان یا در كلاس كتابی را با صدای بلند خواندن استفاده می شود. هر چند این موارد می تواند در كلاس تنوعی ایجاد كند، ولی چندان كارآمد نیست.
● مشاهده
در این روش دانش آموزان موضوع درس را به صورت دیداری یا شنیداری فرا می گیرند.
استفاده از آزمایشگاه ، دیدن فیلم ، گوش دادن به نوار یا CDهای صوتی، رفتن به اردوهای علمی و بازدید از موزه های مختلف در این دسته قرار می گیرند.
● تجربه عملی
در این روش دانش آموز خود وارد عمل می شود و دست به انجام فعالیت های مختلف می زند.
انجام دادن آزمایش های مختلف ، انجام دادن كارهای هنری ، نمایش دادن و بازی های نقش آفرینی در این دسته قرار می گیرند.
● استفاده از الگوی تجربه و گفت وگو
چگونه یك معلم می تواند از این مدل چهارگانه برای مؤثرتر كردن آموزش دانش آموزان استفاده كند راهكارهای زیر می توانند در این باره بسیار مؤثر باشند.
● توسعه روش های تدریس
برای آموزش دادن می توان از روش های متنوع و زیادی استفاده كرد. اگر بتوانید دانش آموزان را به مشاركت در یادگیری ترغیب كنید، خودتان هم از تدریس بیشتر لذت خواهید برد. استفاده از بحث های گروهی دانش آموزان را فعال و مشتاق می كند و كلاس را از حالت كسالت بار بیرون می آورد.
سعی كنید دانش آموزان را به سوی تحقیق و پژوهش و حتی گفت وگو با افراد متخصص درباره موضوع درسی سوق دهید. در كلاس از محصولات سمعی و بصری به خوبی استفاده كنید. فیلم ها، عكس ها و پوسترها می توانند به خوبی ذهن دانش آموزان را درگیر موضوع درس كنند.البته استفاده از چهار مدل ارائه شده در این الگو به موازات یكدیگر می تواند نتایج بسیار خوبی در برداشته باشد.
● یادگیری استدلالی
در استفاده از الگوی تجربه و گفت وگو، هدف ایجاد تعامل و تعادل بین این دو است. در حقیقت تجربه و گفت وگو از یكدیگر جدا نیستند و پیشرفت در هر یك از آنها موجب توسعه دیگری می شود. تجربه موجب می شود تا دانش آموزان از زوایای مختلف موضوع درسی را بررسی كنند و افكار و عقاید خود در آن زمینه را به سطح بالاتری ارتقا دهند كه بازتاب آن در گفت وگو دیده می شود. گفت وگو نیز موجب درك بهتر تجربه دستیابی به معانی و مفاهیم وسیع تری از مشاهدات و آزمایش ها می شود.
غزاله مرعشی

یادداشت : روزنامه ایران

****************************

روش تدریس

بسیاری از معلمان در تلاشند تا فرآیند آموزش را از حالت منفعل بیرون بیاورند و دانش آموزان را ترغیب کنند تا به صورت فعالانه در یادگیری مطالب درسی مشارکت داشته باشند.یکی از الگوهای آموزش «دانش آموز محور»، الگوی تجربه و گفت وگو است. در این الگو تمامی فعالیت های آموزشی برپایه تجربه و گفت وگو بنیان نهاده شده است. تجربه به دو بخش عملی و مشاهده تقسیم می شود و گفت وگو نیز شامل دو بخش گفت وگوی درونی و گفت وگو با سایر دانش آموزان است.

● گفت وگوی درونی

در این روش از دانش آموزان خواسته می شود تا درباره موضوع درسی به خوبی فکر کنند و سپس ایده ها و نظرات و عقاید خود را درباره آن به روی کاغذ بیاورند یا به نحو دیگری ثبت کنند. استفاده از این روش موجب می شود تا دانش آموز از موضع یک شنونده مطلق بیرون بیاید و فعالانه فکر کند.
● گفت وگو با دیگر دانش آموزان
در شیوه های آموزش سنتی نیز از این روش به صورت کنفرانس دادن دانش آموزان یا در کلاس کتابی را با صدای بلند خواندن استفاده می شود. هر چند این موارد می تواند در کلاس تنوعی ایجاد کند، ولی چندان کارآمد نیست.

● مشاهده

در این روش دانش آموزان موضوع درس را به صورت دیداری یا شنیداری فرا می گیرند.
استفاده از آزمایشگاه ، دیدن فیلم ، گوش دادن به نوار یا CDهای صوتی، رفتن به اردوهای علمی و بازدید از موزه های مختلف در این دسته قرار می گیرند.

● تجربه عملی

در این روش دانش آموز خود وارد عمل می شود و دست به انجام فعالیت های مختلف می زند.
انجام دادن آزمایش های مختلف ، انجام دادن کارهای هنری ، نمایش دادن و بازی های نقش آفرینی در این دسته قرار می گیرند.
● استفاده از الگوی تجربه و گفت وگو
چگونه یک معلم می تواند از این مدل چهارگانه برای مؤثرتر کردن آموزش دانش آموزان استفاده کند راهکارهای زیر می توانند در این باره بسیار مؤثر باشند.

● توسعه روش های تدریس

برای آموزش دادن می توان از روش های متنوع و زیادی استفاده کرد. اگر بتوانید دانش آموزان را به مشارکت در یادگیری ترغیب کنید، خودتان هم از تدریس بیشتر لذت خواهید برد. استفاده از بحث های گروهی دانش آموزان را فعال و مشتاق می کند و کلاس را از حالت کسالت بار بیرون می آورد.
سعی کنید دانش آموزان را به سوی تحقیق و پژوهش و حتی گفت وگو با افراد متخصص درباره موضوع درسی سوق دهید. در کلاس از محصولات سمعی و بصری به خوبی استفاده کنید. فیلم ها، عکس ها و پوسترها می توانند به خوبی ذهن دانش آموزان را درگیر موضوع درس کنند.البته استفاده از چهار مدل ارائه شده در این الگو به موازات یکدیگر می تواند نتایج بسیار خوبی در برداشته باشد.

● یادگیری استدلالی

در استفاده از الگوی تجربه و گفت وگو، هدف ایجاد تعامل و تعادل بین این دو است. در حقیقت تجربه و گفت وگو از یکدیگر جدا نیستند و پیشرفت در هر یک از آنها موجب توسعه دیگری می شود. تجربه موجب می شود تا دانش آموزان از زوایای مختلف موضوع درسی را بررسی کنند و افکار و عقاید خود در آن زمینه را به سطح بالاتری ارتقا دهند که بازتاب آن در گفت وگو دیده می شود. گفت وگو نیز موجب درک بهتر تجربه دستیابی به معانی و مفاهیم وسیع تری از مشاهدات و آزمایش ها می شود.

[ بازدید : 819 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما :

]

[ يکشنبه 10 خرداد 1394 ] [ 12:34 ] [ اصغر گنجی ]

[ ]

آموزش پایه و بنیادی در آموزش و پرورش

فایل صوتی معرفی دوازده امام در قالب شعر زیبا

فیلم دگردیسی زیبای پروانه

اموزش جدول ضرب ا روشی جدید

انواع املا

تفریق و تفریق فرایندی

کته ای مهم در مورد جمع و تفریق فرایندی

تفریق فرایندی سوم ابتدایی

جمع فرایندی

یک توصیه در تدریس جمع و تفریق فرایندی پایه دوم ابتدایی

مقایسه دو روش جمع و تفریق فرایندی (جدید) و تکنیکی (قدیم)

روش های نوین تدریس

درباره وبلاگ

ورود

آخرین نظرات

آخرين مطالب

جست و جو

آرشیو ماهانه

پیوندها

خبرنامه

آمار وبلاگ

دیگر امکانات